Wspomnienia jak puzzle w układance

Zapisane wspomnienia ludzi są jak puzzle w układance w historii lokalnej...

Wspomnienia, które Andrzej Chmielewski zbiera, i publikuje w swoich książkach, są jednym ze sposobów badań historii lokalnej. Istotnym, pamięć ludzka działa w specyficzny sposób; zapisuje ważne dla osoby fakty, potrafi wdrukować się w psychikę jak klisza fotograficzna. Szczegóły zapamiętane... Spisujący uczestniczy w kapsule czasu, w emocjach... Spotkanie prowadziła Katarzyna Sztuba-Frąckowiak.

W Bibliotece Publicznej autorskie spotkanie z regionalistą, radnym, dziennikarzem, właścicielem Wydawnictwa „Literat”, autorem książek, Andrzejem Chmielewskim. Wydał ich wiele, ostatnia - „Gdy przybyli Rosjanie”, to 9. książka z serii „Germania”.

Słuchaliśmy fragmentu tej książki – przejmujące reportażowe wspomnienie z dnia, kiedy przybyli do wsi Rosjanie; gehenna ludności niemieckiej, zabójstwa, gwałty, rabunki. Tragedia cywilów. Przerażenie ludzi, którzy zostali oszukani przez swoich, przez władze niemieckie zabraniające im do ostatnich dni ewakuacji ze strefy przyfrontowej. Wspomnienia autochtonów, pracowników poczty niemieckiej... Mianowani przez aparat partyjny obrońcami ojczyzny nie mogli się wycofać, zdradzeni przez partię, do końca nie wierzyli, że fortyfikacje Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego zostaną przełamane. To oni w pierwszym rzędzie ponieśli konsekwencje wywołania wojny przez nazistowskie państwo niemieckie.

Książka jest oparta na relacjach, to autentyczne historie. Przekaz ustny... Groza i okrucieństwo działań wojennych. Np. w każdej wiosce była gorzelnia; działała jak lep dla rozzuchwalonych, i żądnych zemsty za niemieckie okrucieństwa, rosyjskich żołnierzy. Front w 1945 r. przemieszczał się przez Pszczew, Międzyrzecz, Boryszyn, Goruńsko... Książka mówi o niechęci autochtonów do Rosjan i Polaków, polskich robotników przymusowych, za ich współpracę z Rosjanami. Wzajemne relacje, także Ukraińców z obozu filtracyjnego w Świebodzinie, były skomplikowane, po wojnie doświadczyli różnych kolei losów.

Iwona Wróblak

listopad 2023 r.