W Dyskusyjnym Klubie Książki - o Tadeuszu Dołędze-Mostowiczu

Oglądaliśmy na ekranie „Znachora” - ze świetną obsadą naszych polskich współczesnych aktorów. Nikodem Dyzma to ponadczasowy wzór karierowicza, postać znana z naszej polskiej polityki, i nie tylko. Niezapomniany Roman Wilhelmi zagrał tę rolę wspaniale.

Renata Dyla w Bibliotece Publicznej, dobrze przygotowana do tematu, na spotkaniu w ramach Dyskusyjnego Klubu Książki, opowiadała o literaturze, tej według krytyków – „drugorzędnej” w Dwudziestoleciu międzywojennym. Tadeusz herbu Dołęga-Mostowicz, ziemiańskiego pochodzenia, żołnierz m.in. piłsudczykowskiej Polskiej Organizacji Wojskowej, walczył w wojnie o odzyskanie niepodległości przez Polskę, ale że poglądy na sposób sprawowania władzy miał inne niż jego wódz, dotkliwie został pobity (nie tylko on w tym czasie), sprawcy nie zostali wykryci przez Policję, o zdarzeniu pisała (i potępiała akt) ówczesna prasa. T. Dołęga-Mostowicz (1900 – 1939) – najbardziej poczytny (i najlepiej zarabiający) polski pisarz, scenarzysta, recenzent teatralny i dziennikarz okresu międzywojennego. Jako publicysta, razem z wielu innymi, był krytykiem obozu Józefa Piłsudskiego, zwłaszcza po przewrocie majowym w 1926 r.

Napisał wiele książek, artykułów publikowanych w przedwojennej prasie chadecko-narodowej. Popularność przyniosły mu powieści „Kariera Nikodema Dyzmy”, „Znachor”, „Doktor Murek”, „Pamiętnik pani Hanki” i inne, kilka z nich zostało sfilmowanych.

Dołęga-Mostowicz został zabity w 1939 r., kiedy jako żołnierz Wojska Polskiego dostarczał żywność żołnierzom internowanym w rumuńskiej Wyżnicy.

W otoczeniu książek pisarza – nadal są czytane – i książek o nim, w Bibliotece Publicznej zanurzamy się w klimat literatury międzywojennej, w niespokojny czas przed następną wojną, w pulsujące rytmem spraw bieżących życie kulturalno-towarzyskie elit; powieści pozornie „dla kucharek”, ale – czytających... Nakłady książek Dołęgi-Mostowicza były wysokie, wydania poprzedzały artykuły w gazetach, teksty gorąco komentowane przez czytelników. Książki o tzw. życiu, świat powojennej ubogiej dzielnicy warszawskiej Pragi, środowisko przestępcze, inspiracją były trudne doświadczenia z okresu po demobilizacji Dołęgi-Mostowicza w 1922 r. Pisarz po II wojnie, w okresie PRL, z powodów politycznych, ocenzurowany.

Iwona Wróblak

maj 2024 r.