Yuval Noah Harari – Nexus

„Nexus. Krótka historia informacji” - Yuval Noah Harari... Fascynująca, chociaż niekrótka, ponad 500 stron, książka historyka, filozofa, który zagłębił się w tematykę algorytmu, jako nowo-starego bóstwa Informacji, Informacji znanej przez tysiąclecia pod postacią poczytnej przez wieki księgi - Biblii, a przedtem np. napisów na mezopotamskich tabliczkach glinianych.

Informacja, opowieści, były tym co jednoczyło sapiens, i dzięki temu mogli współdziałać ze sobą, inne organiczne twory tego nie mają...(?). Dzisiaj króluje, zaczyna królować, Sztuczna, albo lepiej, precyzyjniej, powiedzieć – nie-ludzka inteligencja; algorytm, zastępując człowieka, a to więcej niż maszyna, bo SIĘ UCZY... Niestety. Jak się bronić przed wypieraniem nas, sapiensów, z roli współdecydentów, przed cedowaniem na programy komputerowe procesów decyzyjnych, które do tej pory były wyłączną domeną człowieka?

Wielkoskalowa demokracja - i taki totalitaryzm, tworzyły nowej jakości sieci kontaktów międzyludzkich. Autorytaryzmy, mające monopol na scentralizowane informacje, być może mają mniej szans na obronę przed władztwem algorytmu, bo z zasady nie mają wbudowanych w struktury instrumentów samonaprawczych, jak to jest w ustrojach demokratycznych. To są kwestie prawne, ustrojowe, nad regulacją których trzeba pracować JUŻ. Bo postępu technologicznego nie da się zastopować...

Zrozumienie historii może być pomocne w głębszym pojmowaniu współczesnych zmian technologicznych, ekonomicznych, też politycznych – uważa prof. Harari. Narracja historyczna, jej kontekst to rewolucje przemysłowe, i rewolucje informatyczne; rewolucje w przepływie informacji.

Obecnie mamy rewolucję sztucznej inteligencji. Jesteśmy w dobie poważnych zmian historycznych. Tworzą się węzły zunifikowanej sieci informacyjnej, gdzie centrum gromadzi dużo informacji mogąc drobiazgowo kontrolować miliony ludzi. Nieświadoma nieorganiczna potężna obca inteligencja. AI potrafi samodzielnie podejmować decyzje i generować idee. Sieci informacyjne zyskają miliony nie-ludzkich algorytmicznych członków, inaczej niż ludzie przetwarzających dane. Jak samointerpretujaca się święta księga.

Wina leży w celach sieci informacyjnych, stawianiu porządku ponad prawdę. Informacja jako taka nie jest prawdą, jej głównym zadaniem jest łączenie, porządek - kosztem prawdy. Jaki jest, może być, na to sposób? Interesować się prawdą a nie władzą... Rozwiązywanie niektórych konfliktów przez rozmowę, wzajemne przyznawanie się do błędów, przyswajanie nowych idei - i rewidowanie opowieści. Stworzenie zrównoważonej sieci informacyjnej trzymającej w ryzach swoją własną moc; instytucje wyposażone w silne mechanizmy samokorekty - jako skuteczna strategia polityczna.

Nasza Biblioteka Publiczna w Międzyrzeczu ma kilka książek Y.N. Harari, polecam wszystkie.

Iwona Wróblak

luty 2025 r.