Safony urok klasycystyczny...

Z okazji Światowego Dnia Poezji – u nas Tygodnia, kolejne wydarzenie w Bibliotece Publicznej. Tym razem; Maria Marciniak - o poetkach antycznych, także nieco o historii greckiej. Spotkanie moderowała Renata Dyla. 

Utwory Safony z Mityleny na Lesbos zachowały się w największej ilości, inne poetki – od okresu archaicznego, poprzez klasyczny i hellenistyczny – znamy tylko z imion wymienionych w pismach; Myrtis z Tebów, Korynne z Tanagreu, Telesilla z Arges, Praxilla z Sykionu, Erynna z Telas, Anyta z Tegei, Nossis z Lokri, Moiro z Bizancjum...

Z ciekawością słuchałam wierszy słynnej Safony, jej modlitw o wsparcie do Afrodyty, w wykonaniu Beaty Pawłowskiej i Agaty Kowalskiej. Starannej recytacji klasycystycznych – jak to bywa w rozkwicie danej kultury – utworów; ciekawe, czy w greckim oryginale były rymowane...

Pochodząca z rodu arystokratów Safona, w polskiej tradycji zwana Safo, urodziła się w 630 r. p.n.e. na Lesbos. W wyniku lokalnych walk o władzę była zmuszona opuścić ojczyznę i schronić się na Sycylii. W kołach „thiasos” – rodzaj wspólnoty o wychowawczym i religijnym charakterze, skupionych wokół Afrodyty, Charyt i Muz, kształciła dziewczęta z rodów arystokracji. Safona uczyła je poezji, muzyki i manier dworskich. Dla odchodzących z „thiasos” panien przygotowywała pieśni weselne (epitalamia) łączące ludowe żarty ślubne z refleksją nad tokiem ludzkiego życia. Tworzyła również słynne pieśni miłosne sławiące urodę swych uczennic, ich cnoty, wdzięk i elegancję. Miłość u Safony to przede wszystkim Eros, władający rozumem, duszą i ciałem; też zachwyt nad pięknem natury. Wiersze poetki z Lesbos przekładał, wspomagając się tłumaczeniem łacińskim, Jan Kochanowski.

Spuścizna Safo to około 10 000 utworów zawartych w dziewięciu księgach. Do dziś zachowało się około 550 wierszy (hymny, modlitwy, wiersze do przyjaciółek, pieśni weselne i miłosne), z czego wiele poznano w ostatnim stuleciu dzięki odkryciom papirusów z Oksyrynchos.

Antologia – znaczy po grecku: zbiór kwiatów. „Antologia Palatyńska” powstała w X wieku n.e., zawiera utwory poetów starożytnych, antycznych i wczesnośredniowiecznych. Epigramat to krótki utwór w formie aforyzmu.

Iwona Wróblak

marzec 2024 r.