Władysław Zamoyski hrabia herbu Jelita Patron Senatu RP

W Muzeum w Międzyrzeczu – Dyskusyjny międzyrzecki Klub Książki. Spotkanie prowadziła Maria Marciniak. Na telebimie: Genealogia Zamoyskich, stare ryciny. Listy i pisma m.in. Jadwigi matki Zamoyskiego czytały Beata Kwiatkowska i Iwona Kryśkiewicz.

W Kórnickim zamku mieści się muzeum z wieloma unikatowymi eksponatami; meble różnych stylów i epok, obrazy mistrzów polskich i europejskich, rzeźby, kolekcje numizmatyczne, militaria polskie i wschodnie, wyroby rzemiosła artystycznego z porcelany i srebra, w Sali Mauretańskiej - pamiątki narodowe. W rezydencji Zamoyskich są zbiory etnograficzne i przyrodnicze przywiezione przez Władysława Zamoyskiego z Australii i Oceanii. Zamek jest siedzibą Biblioteki Kórnickiej PAN, jednej z największych bibliotek w Polsce. Wokół budynku rozciąga się zabytkowy ogród botaniczny.

Władysław hr. Zamoyski (1853 -1924) - wielkopolski szlachcic, w 1881 r. odziedziczył majątek w Kórniku koło Poznania (ok. 10 tys. ha). Działacz społeczny, fundator Zakładów Kórnickich, filantrop, urodzony i kształcony w Paryżu. Członek założyciel Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie. Był synem Władysława Zamoyskiego, generała armii tureckiej, polskiego działacza emigracyjnego, i Jadwigi Zamoyskiej z Działyńskich. Zamoyski służył w wojsku francuskim, był członkiem francuskiej komisji rządowej na wystawę powszechną w Sydney, z podróży po Australii i Oceanii przywiózł do Kórnika bogate zbiory etnograficzne i mineralogiczne.

Współpracował z matką i siostrą przy tworzeniu Szkoły Domowej Pracy Kobiet, przeniesionej później z Kórnika do Kuźnic (obecnie część Zakopanego). Był rzecznikiem polskiej własności w Prowincji Poznańskiej; jako obywatel Francji w 1885 r. został objęty ustawami bismarckowskimi, (tzw. rugi pruskie: masowe przesiedlenia i deportacje ludności polskiej z terenu zaboru pruskiego) na mocy których razem z matką i siostrą wydalono go z Prus. W Galicji rozprowadzał akcje Poznańskiego Banku Ziemskiego. W 1889 r., z myślą o ratowaniu lasów tatrzańskich, kupił w drodze licytacji dobra zakopiańskie; znaczną część dzisiejszych Tatr Polskich. Sadził lasy, zbudował kolej, kilka szkół, wodociągi, elektrownię, dzięki jego staraniom powstała linia kolejowa Chabówka –Zakopane i szosa do Zakopanego. Był m.in. prezesem Instytucji Czci i Chleba, członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Literacko-Artystycznego, współpracownikiem prowadzonego przez jego siostrę Marię stowarzyszenia pomocy polskim emigrantom we Francji „Opieka Polska”. Pod koniec życia założył Fundację i testamentem przekazał wszystko – Kórnik i swoją część Tatr z Zakopanem - Państwu Polskiemu. W 1933 r. został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego „Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski”.

Zarządcą dóbr zakopiańskich i kórnickich hrabiego Zamoyskiego był Wincenty Szymborski, ojciec Wisławy Szymborskiej, która urodziła się w zabudowaniach dworskich na Prowencie między Kórnikiem a Bninem.

Iwona Wróblak

czerwiec 2024 r.