Pozostać artystą kiedy się dorośnie... Olga Boznańska

„Od Krakowa do Paryża”... Na pierwszym w nowym roku spotkaniu w Dyskusyjnym Klubie Książki – postać Olgi Heleny Karoliny Boznańskiej herbu Nowina (1865-1940), malarki, portrecistki, przedstawicielki modernizmu, członkini Szkoły Monachijskiej, Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”; postaci nietuzinkowej. Jej słynne „niedokończone” portrety urzekają nas po dziś dzień. Mówiła o niej Renata Dyla. Ciekawostki z życia sławnej malarki, prekursorki walki o równouprawnienie kobiet, miłośniczki zwierząt, od lat jednej z najdroższych polskich artystek, jej prace na aukcjach osiągają zawrotne kwoty. Decyzją Sejmu RP Olga Boznańska została jedną z patronek 2025 roku.

Urodziła się w Krakowie w rodzinie z ambicjami artystycznymi, co nie było w tym okresie - braku obywatelskich praw dla kobiet, oczywiste, od najmłodszych lat uczyła się rysunku i malarstwa u Antoniego Adama Piotrowskiego, Kazimierza Pochwalskiego, na Kursach Malarskich imienia Adriana Baranieckiego, w monachijskich szkołach Karla Kricheldorfa i Wilhelma Dürra. Jej ojciec Adam był inżynierem, ukończył wiedeńską politechnikę, matka Eugenia Mondan – Francuzka, dyplomowaną nauczycielką rysunku. Siostra Izabela grała na fortepianie.

W Krakowie Boznańska mieszkała w domu przy ul. Wolskiej 12 (dzisiaj Piłsudskiego 21), w którym miała własną pracownię, budynek jest obecnie własnością Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W 1896 r. Boznańska wynajęła własną pracownię. W tym czasie zaczęła wystawiać swoje prace w Monachium, Warszawie, Berlinie, Wiedniu. W 1896 jury paryskiego „ Societe des Beaux-Arts” przyjęło na wystawę jej obraz. Dostała propozycję objęcia katedry malarstwa na wydziale kobiet w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, której nie przyjęła.

W 1898 r. przeprowadziła się do Paryża, została członkinią Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. W 1912 na wystawie w Pittsburghu, wraz z Claude’em Monetem i Augustem Renoirem, reprezentowała Francję. W 1932 r. po raz ostatni przyjechała do Krakowa. W 1937 r. na Wystawie Światowej w Paryżu otrzymała Grand Prix.

Farbę kładła małymi dotknięciami pędzla, i czekała, aż podeschnie, malowała na lekko zagruntowanej tekturze, dzięki czemu uzyskiwała matowość, co pozwalało na wyrafinowane efekty kolorystyczne.

Zdziwaczała – jak mówili niektórzy - miłośniczka zwierząt, jej pracownia była otwarta dla wszystkich znajomych. Portrety przyniosły jej największą sławę. Malowała głównie w pracowni, częstym motywem jej obrazów są wnętrza pracowni lub widoki z okna.

„Dziewczynka z chryzantemami”– najbardziej rozpoznawalny obraz Olgi Boznańskiej, namalowany w 1894 r,. prezentowany jest w Galerii Sztuki Polskiej XX wieku w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie. Przykład malarstwa portretowego łączącego formy impresjonistyczne, symboliczne oraz indywidualne cechy stylistyczne twórczości Boznańskiej; bez linii i konturów, za pomocą barwnych plam, które nasycają szare tonacje. Boznańska pozostawiła po sobie ok. 3000 obrazów.

Iwona Wróblak

styczeń 2025 r.