Narodowe czytanie

            W czytelni Biblioteki Publicznej w Międzyrzeczu - samowar i dwie stylowe filiżanki, przy okrągłym stoliku nakrytym szydełkowym obrusem postawiono wygodne wyściełane fotele, całość dekoracji w stylu końca XIX i początków XX wieku. Literatura, która będzie czytania w ramach ogólnopolskiego Narodowego Czytania też jest z końca XIX i pocz. XX w. Narodowe czytanie polskiej literatury bardzo już klasycznej...

W tle  zaimprowizowanej sceny krótkie biogramy autorów lektur szkolnych. Bruno Schulz, Henryk Rzewuski, Henryk Sienkiewicz, Władysław Stanisław Reymont, Maria Konopnicka, Bolesław Prus i Stefan Żeromski. Fragmenty twórczości tych autorów będą – w ramach ogólnopolskiej akcji Narodowego Czytania – prezentowane; przez członków Dyskusyjnego Klubu Książki przy Bibliotece Publicznej, uczniów szkół podstawowych i ponad podstawowych, przez panie bibliotekarki – razem z kierowniczką Biblioteki Krystyną Pawłowską, i inne osoby.

            Czytanie poprzedziło wykonanie przez Dominikę Hoffman piosenki pt. „Srebrny Ptak”, słowa - Irena Zielińska, muzyka - A. Zarycki.

Jak każe kilkuletnia już tradycja tego Wydarzenia – narodziło się ono z inicjatywy prezydenta Bronisława Komorowskiego – Czytanie... rozpoczyna, w imieniu burmistrza Międzyrzecza Remigiusza Lorenza, sekretarz Anna Sawka, fragmentem utworu Brunona Schulza „Mój ojciec wstępuje do strażaków”  ze zbioru „Sanatorium pod klepsydrą” Wielokrotnie złożone zdania, wysublimowana proza Schulza jeszcze kilka razy będzie nam w tym dniu przypominana... Może zachęci, w tym wypadku myślę, że warto, do powtórnego czytelniczego sięgnięcia do dorobku literackiego autora, to przedwojenny barwny obraz polsko – żydowskiego sztetla, świat, którego już nie ma, i nie będzie, za sprawą wojennego walca historii, co unicestwił na zawsze olbrzymi fragment wieloetnicznej kultury polskiej.

Kameralnie, przy małych stolikach, z kawą i ciasteczkiem, w blasku zapalonych lampek,  zanurzamy się w świat literacki, polską kulturę reprezentowaną przez Brunona Schulza, smakujemy inteligencką prozę jednego z wybitniejszych twórców okresu międzywojennego.

Do Narodowego Czytania wybrano też nowele Henryka Sienkiewicza. „Katarynka”,  XIX wieczne stosunki społeczne, mieszczański światek pewnego podwórka i duchowy rozwój wziętego prawnika, który pod wpływem obserwacji swojej sąsiadki z przeciwka, małej niewidomej dziewczynki, zmienia swój stosunek do zjawiska – dziś już bardzo zapomnianego – muzycznego wędrownego zarobkowania za pomocą urządzenia muzycznego zwanego katarynką (kręciło się na nim korbką wydobywając dźwięki, nie zawsze melodyjne). Wyraziście nakreślone charaktery, smaku jednak ta proza może nabrać dopiero po zapoznaniu się, myślę, z realiami społeczno – gospodarczymi tego mentalnie odległego już, zwłaszcza dla współczesnej młodzieży, okresu historycznego. Historycy literatury na pewno bardzo sobie cenią informacje o czasie opisywanym przez Sienkiewicza, autor zazwyczaj rzetelnie przygotowywał się do pisania, w tym celu wertował wszystkie znane w jego czasach źródła historyczne i inne.

Stefan Żeromski. Opowiadanie „Rozdziobią nas kruki i wrony”. Fragmenty utworu czytała (m.in.) jedna z naszych  - dobrych, aktorek teatru amatorskiego, Krystyna Całus. Nowela pisana wartką prozą, gorzkie rozliczenia z polskimi realiami społecznymi czasów naszych powstań, ostatnie akordy powoli umierającego Powstania Styczniowego z roku 1863 r., m.in. scena bezwzględnej, rutynowej likwidacji przez Rosjan niedobitków powstańców,  bojowników niemających niestety szerokiego poparcia społecznego, które dawałoby, być może, szanse na zwycięstwo w tej bitwie... lub zabicie osób, które Kozacy za nich wezmą... Tutaj też potrzebny byłby, myślę, (bardzo) szeroki komentarz historyczny...  W kontekście wyboru tych, a nie innych pozycji książkowych przeznaczonych do Narodowego Czytania – dostępna literatura jest przecież bardzo bogata - jakie dzisiaj wnioski z polskiej Narodowej martyrologii powinna wyciągać młodzież? Pytanie do twórców kierunków w strategii społeczno - edukacyjnej w polskiej współczesnej szkole...

Eliza Orzeszkowa. Autorka obecna w kanonie lektur szkolnych od kilkudziesięciu lat... W swoim czasie (koniec XIX wieku) była rewolucyjna. Klasyczna XIX wieczna proza przedstawiająca problemy związane ze strukturą społeczną na progu nowego rodzącego się ustroju ekonomicznego, który, bardzo powoli, wypiera (polskie) feudalne zależności społeczne, sztywne podziały na gmin i szlachtę (chłopa i pana). Biedną dziewczynkę z ludu i zamożną panią, która bierze ją sobie (do towarzystwa) jak – ładne zwierzątko domowe, po czym porzuca lub wymienia na inny obiekt zainteresowania – milszy czy młodszy.

Polski, zapóźniony (wobec innych europejskich systemów społecznych) obraz ówczesnego społeczeństwa  – z powodu być może braku suwerenności, odziedziczonych wielowiekowych struktur własnościowych, braku praw obywatelskich dla innych, poza szlachtą, warstw społecznych, jest przedstawiony w noweli Władysława Stanisława Reymonta „ Orka”. Powieść z gatunku surowego realizmu społecznego, praca na wsi (orka gleby) wykonywana siłą ludzkich mięśni... Dzisiaj to niepojęte, brzmi jak bajka. Być może w polskich feudalnych warunkach gdzieś tak bywało... Chociaż zwierzęcy sprzężaj jest znany w wiejskiej ekonomice europejskiej od wielu setek lat... Fragment czytała Anna Wiśniewska z Pszczewa.

W Narodowym Czytaniu wzięły udział: z Dyskusyjnego Klubu Książki - Janina Gajewy, Marzena Wieczorek, Maria Marciniak, Renata Dyla, Honorata Korzeniecka-Postrzygacz, Halina Wojciechowska, Magdalena Puka. Ponadto: Krystyna Całus, Ewa Siwek, Wiesława Murawska, Anna Wiśniewska z Pszczewa, Aleksandra Biela, Krystyna Pawłowska, Halina Brodacka. Wolontariusze i uczniowie:  Wiktoria Rogala i Filip Kostrzewa - opiekun Pani Anna Pielesiak, Karolina Rydzyk kl. V, Michalina Brodacka i Wiktoria Stasiłowicz - kl. VII A z SP nr 1- opiekun Pani Iwona Stańska, Julia Mulawka i Agata Lambrych - uczennice z SP nr 6, wolontariuszki akcji „Spotkania z Książką” - opiekun Małgorzata Bukowska. Z  Liceum Ogólnokształcącego w Międzyrzeczu: Kornelia Kręciszewska, Filip Witkowski - opiekun Dorota Szulc-Pawlak.

Iwona Wróblak

wrzesień 2019