Rok Stanisława Lema - 2021

Stanisław Lem (1921-2006 r.) – to najbardziej znany w XX wieku polski pisarz science-fiction. Tłumaczony na 40 języków obcych. Czołowy przedstawiciel polskiej fantastyki naukowej, filozof, futurolog, felietonista i eseista. Jego dzieła wydano w 30 mln egzemplarzy. O biografii, twórczości Stanisława Lema mówiła w Muzeum w Międzyrzeczu Maria Marciniak, która po zakończeniu wystąpienia – jako jedna z wolontariuszy działających na rzecz międzyrzeckiego Muzeum, otrzymała z rąk dyr. Muzeum Andrzeja Kirmiela, Zofii Plewy i Agnieszki Śnieg, tytuł Honorowego Kustosza Muzeum.

Lem ubiera literaturę, opowieść o człowieku i jego współczesnej kondycji psychiczno-społecznej, w kostium technologiczny. W prognozach pisarza dotyczących kierunku, w jakim będzie rozwijać się kultura i cywilizacja, jest zapytanie - wynikające z wykładniczego tempa rozwoju wiedzy, technologii, o możliwe, czy już zaistniałe, zagrożenia dla ludzkości... Wytwór ludzkiego umysłu może się obrócić przeciwko człowiekowi, maszyny stworzą swoją cywilizację, może będą się domagać praw? Komputery już dzisiaj (prawie) samodzielnie kierują samolotami, statkami kosmicznymi.

Czy człowiek się zmienia? Jaka jest obecnie jego kondycja? Wielka ingerencja nauki, osiągnięć techniki, w życie ludzkie, jest faktem. Już jesteśmy cyborgami, powszechne jest wszczepianie metalowych, zastępujących zniszczone czy zużyte, części stawów, kości. Modyfikacja genetyczna, już nie tylko w genomy zwierząt hodowlanych, czy roślin, ale też i w nasz genotyp, jest coraz bardziej odważna. Mimo zakazów etycznych, nauka będzie się rozwijać. Wśród gadżetów technicznych, które zawalają nam (chcą zawalać) krajobraz kulturowy, czy zdołamy zachować swoje (dotychczasowe) miejsce, domenę? Czy to będzie możliwie? Czy w przyszłości stanie się to kwestią bezprzedmiotową...

Lem sądził, że przyszłość świata będzie związana z rozwojem energetyki jądrowej. Czeka na nas wiele nowych wyzwań. Orbitalny śmietnik, na którym krąży wokół planety metalowy złom... Lem był jednym z pierwszych, na pewno w Polsce, który pisał o tych ważnych dla przyszłości człowieka technologicznego rzeczach.

Na przykład, czy kryzys kultury europejskiej ściśle wiąże się z technologizacją naszego życia?

Stanisławowi Lemowi przyznano kilka doktoratów honoris causa (m.in. Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu w Bielefeld). W 1973 r. pisarz otrzymał honorowe członkostwo amerykańskiego stowarzyszenia Science Fiction Writers of America. Nazwiskiem autora nazwano również planetoidę 3836 Lem.

Stanisław Lem współpracował z pismami: „Kuźnica", „Tygodnik Powszechny”, „Nowy Świat Przygód”. Jego powieści: „Człowiek z Marsa”, „Astronauci”, „Szpitala Przemienienia', „Czas nieutracony”, „Obłok Magellana”, „Dzienniki gwiazdowe Ijona Tichego”, „Eden”, „Powrót z gwiazd”, „Solaris”, „Niezwyciężony”, „Głos Pana”, „Opowieści o pilocie Pirxie, „Fiasko”, „Summa technologiae, „Filozofia przypadku”.

Iwona Wróblak

wrzesień 2021 r.