Rajskie koncerty w kościele św. Jana

Burze w okolicy omijają nasz Międzyrzecz, nie przeszkodzą nam w delektowaniu się muzyką. Ostatnie – aż - dwa koncerty w Międzyrzeczu, w kościele św. Jana Chrzciciela.

31. koncert edycji Muzyki w Raju w 2022 r. Francuskie ballady i chansons, mało znane, a piękne - z XIV-XVI wieku. Bardzo wysoki męski głos Dorona Schleifera, i akompaniament Coriny Marti – na dwóch trójkątnych instrumentach klawesynowych, zestawionych ze sobą w prostokąt: clavisimbalum (XV wieczny przodek klawesynu) i klawesyn renesansowy. Francuskie ballady i chansons z XIV – XVI wieku; Lamech Judith et Rachel, i anonimowe, niektóre bez tytułu: Passerose de biauté, Je voy le bon tens, Jet fort qu’en amour, Pour L’amour, Anthonello da Caserta (ok. 1355 – 1402) Dame Gentil en qui, J’ay grant desespoir, Lamech Judith et Rachel de plourer, Indescort Pierre Moulu (ok. 1484 – 1540), Amy souffrez, J’ai mis mon coeur, Nicolas Gombert (ok. 1495 – 1560) Tous les regretz, Pierre Attaignant (ok. 1494 – 1552) Branle commun, Pierre Sandrin (ok. 1490 – 1561) Doulce memoire, Pierre Attaignant Pavane- Gaillarde sur la Pavane, Jean Mouton (ok. 1459 – 1522) / Josquin des Prez (ok. 1450 – 1521), Adieu mes amours. O czym śpiewa Doron Schleifer, gra pianistka? Może o zwykłych sprawach ludzi, które zajmowały ich w tej odległej epoce. Na pewno o miłości... O nastroju piszącego nuty.

Historie ludzkie po starofrancusku. Rytm dawnych epok. Dużo wolniejszy niż teraz. Kontemplujący sztukę i muzykę. Kościelne brzmienie instrumentu, ten drugi klawesyn renesansowy, brzmi nieco inaczej... Jak membrany cienkich sprężynek... Pewne, i delikatnie uderzające w klawisze, dłonie Coriny Marti, muskające je... Ilustracja do tenorowego śpiewu. Są też partie instrumentalne. I a'capella Schleifera... Podziwiamy kunszt wokalny śpiewaka. Wsłuchujemy się z ciekawością w te unikalne kompozycje, klawesynowy dźwięk miękko osiada w katedralnej sali kościoła. Koraliki perełek nut lśnią odbiciem na ściennych renesansowych freskach, jak misterna układanka...

To muzyka do wielokrotnego odsłuchania. Wykopana z czeluści muzealnych archiwów, przywrócona życiu dzięki umiejętnościom, i wrażliwości jej odkrywców... Ale taka jest – co roku – muzyka prezentowana w koncertach Muzyki w Raju. Właśnie ta mniej znana. Dlatego budzi emocje... Nieznane kusi, zwłaszcza gdy odnajdujemy siebie w umysłowości, aktywności twórczej ludzi, których dawno fizycznie nie ma, ale pozostawili po sobie – nuty...

Wielkie jasnozielone hortensje czekają na ławce kościelnej, by zostać wręczone muzykom. Ostatni koncert międzyrzecki będzie dotyczył Europejskiej Muzyki Lutniowej przełomu XVI i XVII wieku. Michał Gondko przywiózł ze sobą dwie, różnej wielkości, lutnie renesansowe. Chociaż, jak mówi, jest – była ich w Padwie, cała rodzina... Różne rozmiary – altowa, basowa, tenorowa, rożne barwy dźwięku... Oglądamy kopię instrumentów tradycji weneckiej. W Padwie były warsztaty lutnicze. Instrument był zbudowany z 31. listew cisowych, z dużą płytą rezonansową ze świerku. Jak kultura danego regionu kształtowała gusty i zainteresowania muzyczne twórców, słuchaczy? Możemy się tylko domyślać...

Pierwszy utwór – Florilegium. Przekrój muzyki komponowanej na lutnię: włoską - Miscellanea italica: Giulio Cesare Barbetta (ok. 1540 – po 1603), Padoana detta Zo per la Brenta, też anonimowych, jak to często wtedy bywało, twórców, Ricercata, Simone Molinaro (ok. 1570 – po 1633) Saltarello primo, Currentes, Lorenzino Trajetti (zm. 1608), Praeludium Gioan Battista Domenico (ok. 1600), Bergamasco.

Polska muzyki komponowana na lutnię, wpisujemy się w ten europejski nurt lutniowy. Miscellanea polonica: Tobias Hume (ok. 1579 – 1645), A Pollish Vilanell, Ambrosius Albertus Długoraj (ok. 1557 – po ok. 1619) Fantasia, Jacob Reys dit Polonois (ok. 1550 – 1605), Courante Casparus Sieleczky (ok. 1570 – ?), Praeambulum Matthäus Waissel (ok. 1535 – 1602), Polnischer Tanz... czy rozpoznajemy swojskie rytmy? W owym czasie kultura była uniwersalna, słuchano na dworach muzyków z innych krajów, czerpano od siebie inspiracje.

Miscellanea germanica, niemieckojęzyczna: Jak po niemiecku brzmiała lutnia? Autorzy też anonimowi, do autorstwa nie zawsze przykładano wagę - Es sind doch selig alle die, Matthias Reymann (ok. 1565 – po 1625) Galliarda, Johannes Spalkaiber (ok. 1600?) Praeambulum Benedictus de Drusina (ok. 1520 – ok. 1578) Fantasia, Tantz des Graffen von Manßfeldt...

I - Miscellanea anglica: Toys, Barick Bulman (ok. 1600) A Paven, Anonim/John Coprario? (ok. 1570/80 – 1626) Allemandt à Globe / Jigge of Cooper. Flandricum: Nicolas [de] Rans ( przed 1548 – ?), Branles.

Krótkie ludowe tańce francuskie, jak wyglądała do nich choreografia...? John Dowland, słynny lutnista żyjący w czasach Szekspira, słuchamy jego koronkowej kompozycji pt. „Samotnik i samotniczka”, to na bis... Dużo wrażeń muzycznych. Zachwytu instrumentem, i kunsztem wykonawcy.

Program przygotowany specjalnie na Festiwal „Muzyka w Raju 2022”.

Iwona Wróblak

sierpień 2022