Będziemy mieli w Międzyrzeczu Sesje Numizmatyczne

            I sesja Numizmatyczna w Międzyrzeczu. Zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział w Zielonej Górze – przy współpracy z Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego. Sesja z udziałem naukowców na temat obiegu pieniężnego i znalezisk numizmatycznych na naszym terenie. Był obecny prezes Towarzystwa Adam Wojtkowiak i prezes Oddziału Poznańskiego PTN Krzysztof Szafran.

            Ciekawe referaty. Jako pierwszy z dłuższą prelekcją wystąpił dr Tadeusz Szczurek, goszczący u nas w ubiegłych latach na sesjach historycznych, byliśmy pod wrażeniem ogromu wiedzy tego numizmatyka. Temat dzisiejszy: „Różnice w obiegu monetarnym na terenie Nowej Marchii i Ziemi Torzymskiej w późnym średniowieczu”. Historia naszej Ziemi Lubuskiej i okolic z punktu widzenia rynku menniczego. Obydwa obszary (Nowa Marchia i  Ziemia Torzymska) wchodziły w skład Marchii  Brandenburskiej, miały jednak, jak wynika ze znalezisk numizmatów, nieco inne środki płatnicze. Na  początek pan Szczurek przedstawił krótki rys historyczny tych ziem. Okresy panowania dynastii askańskiej, Wittelsbachów, Hohenzollernów itd. Ziemia Lubuska pokrywała się obszarowo z zasięgiem patronatu Kasztelanii Lubuskiej. Zanotowano znaleziska większych depozytów - skarbów monet (Ziemia Torzymska – 10 000 monet i sztabki srebrne) i pojedyncze zabytki. Działały mennice prywatne i państwowe, w których pracowali mincerzy. Grosz praski (XVI w.), na przekór nazwie, która dzisiaj kojarzy się z mniejszą wartością, był przez długi okres w historii mocną walutą. Duże znaczenie ekonomiczne miała np. moneta zachodniopomorska. Skarb 200 monet zanotowano w pow. słubickim, były to denary Bolesława Chrobrego. Gospodarka za czasów naszego pierwszego władcy Mieszka I opierała się na wymianie towarowej.

Marlena Magda - Nawrocka „Jednostkowe przykłady monet ze skarbu w Sulechowie jako przyczynek do śledzenia kontaktów handlowych depozytariusza”. To materiał na powieść detektywistyczną, z (dużą) garścią wiedzy naukowej. Sporych rozmiarów skarb, czyli znalezisko w jednym miejscu wielkiej ilości monet wybitych na przestrzeni wielu lat (1471 – 1628). Talary, grosze, fenigi, trojaki, czworaki, szylingi, krajcary… Wszystkie miały w momencie zdeponowania aktualną wartość nabywczą. Zostały ukryte po 1628 r. w czasie trwania wojny 30. letniej, jakie koleje losu zbiór przechodził razem ze swoim depozytariuszem? Czasy były wojenne, bardzo niespokojne… Fascynująca wiedza o każdej z tych monet, okresie jej wybicia, wizerunku na niej itd… Pytaliśmy prelegentów, jaka była wartość nabywcza tych pieniędzy? Pan Szczurek – inflacja jest cechą przynależną pieniądza od  wieków… Dla przykładu 1. grosz praski  miewał wartość przepracowanego dnia roboczego wykwalifikowanego pracownika. Numizmatyka to wiedza z  kilku dziedzin, metalurgii, historii, ekonomii etc. Zasięg terytorialny pochodzenia monet, miejsca i kraje, skąd pochodziły, to bez mała pół ówczesnej Europy po jej krańce. Pochodziły z ówczesnych europejskich królestw, biskupstw, księstw. Skarb jest ciągle przedmiotem badań i analiz.

Paweł Kaźmierczak: „Skarb monet z Sieniawy, pow. świebodziński, ukryty w XVII w.” Sieniawa znajduje się na dawnej Ziemi Torzymskiej, wchodzącej kiedyś w skład posiadłości joanitów. Monety – śląskie, brandenburskie, polskie, czeskie - znaleziono w 1990 r.  101 zabytków, to jest około 25 % skarbu (szacuje się go na 400 sztuk) z czasów potopu szwedzkiego.

Maksymilian Frąckowiak: „Żetony nominalne majątku zamkowego w Międzyrzeczu”. Żetony to pieniądz emisji zastępczej, obowiązywały na  terenie danego dominium. Jako wyroby monetopodobne przeznaczone do użytku dominialnego były w obiegu na naszym folwarku zamkowym. W XIX w. po uwłaszczeniu chłopów bywały w folwarkach środkiem płatniczym, zgromadzone w większej ilości mogły być wymienione na oficjalny pieniądz będący w obiegu. Czas I wojny światowej cechował się zachwianiem równowagi pieniężnej. Ich wartość ustalano na poziomie cen rynkowych obowiązujących w danym czasie. Znaleziska zabytków pochodzą z terenów majątku w Chycinie i Kursku. Żetonami posługiwano się na pewno w  majątku V. Dziembowskich, były, jak to określił pan Frąckowiak, dokumentem płatności, pośredniczyły w wymianie walutowej.

Po sesji był dostępny zeszyt „Numizmatyka Poznańska” wydany przez  Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Oddział w Poznaniu im. Józefa Kostrzewskiego, publikacja dofinansowana jest ze środków Narodowego Banku Polskiego. Kronika wydarzeń w łonie Oddziału Poznańskiego PTN, prezentująca ludzi zasłużonych dla wielkopolskiej numizmatyki. Periodyk ma być wizytówką Oddziału, prezentuje historię towarzystw i organizacji numizmatycznych. Oprócz polskich planowane są tam również streszczenia obcojęzycznych artykułów. Jest w nim przebogata wszechstronna wiedza na  temat znajdujących się w zbiorach kolekcjonerskich i muzeach numizmatów, począwszy od zabytków średniowiecznych po okres nowożytny. Informacje o miejscach ich pozyskania i bibliografie źródeł historycznych. Mnóstwo szczegółów ciekawych nawet dla laika. Wizerunki na monetach obrazować mogły herby miast, dzielnic, ziem, rodów, zamieszczono je razem z ilustracjami i objaśnieniami. Są w nim także publikacje o pieniądzu papierowym, papierowe emisje zarówno urzędowe jak i wszelkie rodzaje pieniądza zastępczego opisane w wielu katalogach.

Nasze Muzeum Ziemi Międzyrzeckiej im. Alfa Kowalskiego także posiada sporą kolekcję numizmatów.

Iwona Wróblak
październik 2014